“Mental xaritalar” bu o‘quvchilarning fikrlash jarayonini vizual shaklda ifodalash, mavzular orasidagi mantiqiy bog‘liqlikni ko‘rsatish va o‘rganilgan bilimlarni tizimlashtirishga yordam beruvchi interaktiv o‘qitish vositasidir.
Bu usulda QR kodga ega bo‘lgan shaxsiy o‘quvchi kartochkalari yoki elektron raqamli xaritalar ishlatiladi.
Har bir o‘quvchining kartasi uning individual o‘quv profili, yutuqlari va javoblari bilan bog‘lanadi.
Mental xarita (Smart Card) yordamida o‘qitish bosqichlari
🔹 Asosiy mavzuni aniqlash
Dars boshlanishida o‘qituvchi asosiy g‘oyani yoki mavzuni markazga joylashtiradi. Bu markaziy g‘oya darsning yo‘nalishini belgilab beradi.
Masalan, “Energiya turlari” mavzusi tanlansa, markazda shu so‘z joylashtiriladi.
🔹 Muhokama va g‘oyalarni tarmoqlash
O‘quvchilar bilan birgalikda mavzuga oid kichik muhokama o‘tkaziladi. Natijada asosiy g‘oyadan tarqaladigan tarmoqlar aniqlanadi.
Har bir tarmoq mavzuning kichik bo‘limini aks ettiradi (masalan: quyosh energiyasi, shamol energiyasi, suv energiyasi va h.k.).
🔹 Slaydlar yoki vizual taqdimotdan foydalanish
O‘qituvchi dastlab asosiy tarmoqlarni ko‘rsatuvchi slaydni taqdim etadi.
Bu bosqichda o‘quvchilar xaritaning umumiy tuzilmasini tushunib oladilar.
🔹 Xaritaning bosqichma-bosqich to‘ldirilishi
Mavzu o‘rganilgan sari xaritaga yangi tarmoqlar, bog‘lovchi chiziqlar va kalit so‘zlar qo‘shilib boriladi.
Bu jarayon o‘quvchilarning fikrlashni mantiqan bog‘lash, tizimlashtirish va xotirada mustahkamlash qobiliyatini rivojlantiradi.
🔹 Umumlashtirish va tahlil
Dars yakunida barcha tarmoqlar ko‘rib chiqiladi, o‘rganilgan material asosida umumiy xulosa chiqariladi.
Xarita asosida seminar topshiriqlari, savol-javob mashg‘ulotlari yoki ijodiy vazifalar bajariladi.
🔹 Mazkur usulning afzalliklari
➖ O‘quvchilarda vizual tafakkur va ijodiy fikrlashni rivojlantiradi.
➖ Murakkab mavzularni strukturali va oson shaklda eslab qolishga yordam beradi.
➖ Darsda interaktivlik va faollikni oshiradi.
➖ O‘qituvchi uchun o‘quvchilarning tushunish darajasini tezkor tahlil qilish imkonini beradi.
➖ Har bir o‘quvchining individualligini hisobga olgan holda baholash tizimini shakllantiradi.