Jamiyatda ijtimoiy me’yorlardan chetga chiqish holatlari va ularning sabablari, oqibatlarini o‘rganadigan fan.
Deviatsiya
+
Shaxs yoki guruhning jamiyat qoidalari, axloqiy me’yorlar va qonunlardan og‘ishi, salbiy xulq-atvor.
Deviant xulq-atvor
+
Ijtimoiy me’yorlarga zid bo‘lgan va jamiyat uchun xavf tug‘diruvchi xatti-harakatlar (masalan, tajovuzkorlik, huquqbuzarlik, giyohvandlik).
Nisbiylik xususiyati
+
Bir jamiyat yoki madaniyatda deviant deb hisoblangan xatti-harakat boshqasida me’yor sifatida qabul qilinishi mumkinligi.
Biologik omillar
+
Genetik moyillik, miya faoliyatidagi buzilishlar, gormonal o‘zgarishlar va fiziologik kasalliklar deviant xulq rivojlanishiga ta’sir qiluvchi omillar.
Psixologik omillar
+
Shaxsiy xususiyatlar (past o‘z-o‘zini baholash, impulsivlik), kognitiv buzilishlar, emotsional muammolar, travmatik tajribalar deviant xulqqa sabab bo‘lishi mumkin.
Ijtimoiy omillar
+
Oila muhitidagi nizolar, tengdoshlar guruhi bosimi, ijtimoiy-iqtisodiy qiyinchiliklar va madaniy qadriyatlar bilan bog‘liq ta’sirlar.
Avtodestuktiv xulq
+
Shaxsning o‘ziga zarar yetkazuvchi xatti-harakatlari (o‘z joniga qasd qilishga urinish, o‘ziga shikast yetkazish).
Destruktiv xulq
+
Jamiyatga yoki boshqalarga zarar yetkazuvchi vayronkor xatti-harakatlar (tajovuzkorlik, huquqbuzarlik, tartibni buzish).
E’tibor talab qiluvchi o‘quvchilar
+
Emotsional muammolari, ijtimoiylashuvdagi qiyinchiliklari, giperaktivlik yoki passivlik belgilari bor shaxslar.
Profilaktika
+
Deviant xulq-atvorni oldini olishga qaratilgan axborot-ma’rifiy, psixologik va ijtimoiy chora-tadbirlar tizimi.
Korreksiya
+
Deviant xulq belgilarini kamaytirish yoki tuzatish uchun qo‘llaniladigan psixologik va pedagogik usullar.
Sotsiometriya
+
O‘quvchilarning sinfdagi ijtimoiy o‘rni va tengdoshlari bilan munosabatlarini aniqlash usuli.
Monitoring
+
Deviant xulq-atvorni erta aniqlash, rivojlanishini kuzatish va samarali profilaktik chora-tadbirlarni ishlab chiqish jarayoni.
Hamkorlik strategiyasi
+
Deviant xulqli o‘quvchilar bilan ishlashda ota-onalar, pedagoglar va mutaxassislarning birgalikda harakat qilishini ta’minlovchi yondashuv.